Konferencja „Zagrożenia epidemiologiczne a zdrowie publiczne – wczoraj, dziś, jutro”

W dniach 23-24 września 2021 roku odbyła się konferencja „Zagrożenia epidemiologiczne a zdrowie publiczne – wczoraj, dziś, jutro” zorganizowana przez Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego WUM w ramach realizacji grantu Ministerstwa Edukacji i Nauki „Doskonała Nauka”, pod patronatem JM Rektora WUM, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego.

Konferencja miała charakter hybrydowy i zgromadziła 300 uczestników, którzy wysłuchali kilkudziesięciu wykładów wygłoszonych przez wybitnych ekspertów w swoich dziedzinach: klinicystów, badaczy z obszaru nauk podstawowych, specjalistów zdrowia publicznego.

Przystępując do konkursu grantowego w 2019 roku, organizatorzy zaproponowali tytuł konferencji, chcąc przede wszystkim zwrócić uwagę na fakt, iż choroby zakaźne są nadal groźne, mimo ogromnego postępu wiedzy w naukach medycznych.  Ale pojawienie się wirusa SARS-CoV-2 i ogłoszenie pandemii w marcu 2020, zmieniło nasze życie, nasz świat i dzisiaj nikogo nie trzeba przekonywać, że chorób zakaźnych nie można bagatelizować.

Temat pandemii z oczywistych względów był szeroko omawiany w czasie konferencji. Aktualnie prowadzone są intensywne badania mające na celu wyjaśnienie dlaczego u części pacjentów obserwowany jest bardzo gwałtowny przebieg zakażenia, co tłumaczy się predyspozycjami genetycznymi, a także zjawiskiem „burzy cytokinowej” polegającym na nadmiernej reakcji immunologicznej organizmu na zakażenie. W świetle ostatnich badań wydaje się, że główną cytokiną produkowaną w nadmiarze w przypadku zakażenia SARS-CoV-2 jest interleukina IL-6. Im więcej wiemy na temat patomechanizmu zakażenia, tym bardziej prawdopodobny jest sukces wieńczący poszukiwania leków działających przyczynowo wobec wirusa. Aktualnie prowadzonych jest na świecie 5849 badań klinicznych nad lekami przeciw COVID-19, z których 29% dotyczy leków już znanych, takich jak np. remdesiwir, tocilizumab, fawipirawir, ritonawir, lopinawir.

W czasie konferencji eksperci zgodnie podkreślali, iż lista pytań związanych z COVID-19, na które nie znamy jeszcze odpowiedzi jest długa, m.in. nadal nie wiadomo jak zakażenie przebyte przez kobietę w ciąży wpłynie na rozwój dziecka w perspektywie obserwacji długoterminowej, czy też jak zanieczyszczenia powietrza (smog) pogarszają przebieg zakażenia.

Należy pamiętać, że oprócz COVID-19 występują inne choroby zakaźne, w związku z tym konieczne jest nadal wykonywanie szczepień (np. przeciw odrze, krztuścowi, grypie) czy też szeroko dostępne testowanie w kierunku HIV (w pierwszych miesiącach pandemii było ono utrudnione), by sytuacja epidemiologiczna nie pogorszyła się. Na liście tzw. chorób zakaźnych o rosnącym znaczeniu (ang. re-emerging diseses) znajduje się m.in. gruźlica (w związku ze zjawiskiem prątków wieloopornych) czy grypa (w związku z potencjałem pandemicznym, jak i możliwością pokonania bariery międzygatunkowej). Nieustającym zagrożeniem jest szerzenie się wieloopornych bakterii, co wynika z nadużywania antybiotyków. W czasie konferencji przeprowadzono innowacyjne interaktywne warsztaty powalające uczestnikom na podejmowanie decyzji terapeutycznych i wspólne omówienie z ekspertami słuszności dokonanych wyborów leczniczych. Przedstawiono też niepublikowane wcześniej dane dotyczące zakażeń szpitalnych, zwracając uwagę na rosnącą w naszym kraju liczbę zakażeń wywołanych przez Clostridium difficile czy Klebsiella pneumoniae NDM. Odrębne warsztaty poświęcono szeroko pojętemu zagadnieniu bezpieczeństwa pacjenta w kontekście przede wszystkim profilaktyki zakażeń szpitalnych, podkreślając rolę procedur sanitarno-higienicznych, które powinny być znane i przestrzegane przez personel medyczny.

Zagrożenia dla zdrowia publicznego związane są nie tylko z czynnikami zakaźnymi, ale wynikają też z nieprawidłowych zachowań i nawyków, co skutkuje m.in. zaburzeniami odżywiania (otyłością). W czasie warsztatów uczestnicy mieli możliwość dokonania oceny poprawności zbilansowania diety, jak i poznania współczesnych zasad komunikacji społecznej w sytuacji kryzysu zdrowotnego (co jest tematem nieporuszanym wystarczająco często przez profesjonalistów medycznych).

Podsumowując konferencję, uczestnicy byli zgodni, że potrzebny jest sprawny system ochrony zdrowia, nakierowany nie tylko na medycynę naprawczą, ale w większym zakresie uwzględniający działania profilaktyczne.