Interprofesjonalizm w nauczaniu zdrowia publicznego na kierunku lekarskim

Nauczanie zdrowia publicznego stnowi doskonałą okazję do wdrożenia zasad interprofesjonalizmu. W obliczu rosnących wyzwań zdrowotnych oraz globalnych nierówności i niesprawiedliwości w zdrowiu, współpraca interprofesjonalna na rzecz poprawy zdrowia jednostek, rodzin i społeczności na całym świecie staje się kluczowa.

Edukacja interprofesjonalna jest procesem, w którym studenci uczą się zrozumieć role i odpowiedzialności innych profesji medycznych, rozwijać umiejętności współpracy i wspólnie działać w celu poprawy stanu zdrowia pacjentów pozostających pod ich opieką. Takie podejście ma na celu nie tylko zwiększenie efektywności pracy zespołowej, ale także poprawę jakości opieki medycznej i bezpieczeństwa pacjenta. Umożliwia przy tym rozwijanie kompetencji niezbędnych do pracy w złożonych zespołach opieki medycznej.

Podejście interprofesjonalne jest szczególnie ważne w kontekście zdrowia publicznego, gdzie interdyscyplinarna współpraca jest kluczowa dla rozwiązania problemów zdrowotnych na poziomie populacyjnym. Zdrowie publiczne jest dziedziną, która wymaga zaangażowania wielu profesji, takich jak lekarze, epidemiolodzy, specjaliści zdrowia środowiskowego, pielęgniarki, farmaceuci, pracownicy opieki społecznej, a także przedstawiciele władz publicznych czy organizacji pozarządowych. Współpraca interdyscyplinarna poprawia dostęp do opieki zdrowotnej, zwiększa efektywność działań profilaktycznych i leczniczych oraz minimalizuje ryzyko błędów medycznych. Praca zespołowa jest nieodzowna w sytuacjach zagrożeń zdrowia publicznego, takich jak epidemie czy katastrofy naturalne, gdzie konieczne jest zintegrowane podejście różnych profesjonalistów.

Na trzecim roku studiów na kierunku lekarskim, studenci zapoznają się z teorią i praktyką zdrowia publicznego, które obejmują szeroki zakres zagadnień, takich jak promocja zdrowia, profilaktyka chorób, ekonomika ochrony zdrowia, funkcjonowanie systemów ochrony zdrowia w Polsce i na świecie, prawo medyczne, a także orzecznictwo lekarskie.

Podstawowe funkcje zdrowia publicznego (EPHFs), zdefiniowane przez WHO, oferują ramy do praktycznej integracji interprofesjonalizmu w nauczaniu zdrowia publicznego na kierunku lekarskim, a realizacja każdej z tych funkcji wymaga współpracy wielu specjalistów medycznych i niemedycznych. W ramach monitorowania stanu zdrowia populacji, lekarze współpracują z epidemiologami, biostatystykami oraz specjalistami zdrowia publicznego, aby identyfikować priorytetowe obszary interwencji prozdrowotnych. Wiedza ta jest niezbędna do planowania i świadczenia opieki zdrowotnej, co wymaga zintegrowanego podejścia różnych zawodów medycznych.

W przypadku monitorowania zagrożeń zdrowia publicznego i reagowania na sytuacje kryzysowe, lekarze współdziałają z ekspertami ds. ochrony środowiska, specjalistami zajmującymi się sytuacjami kryzysowymi, zagrażającym bezpieczeństwu obywateli oraz przedstawicielami służb publicznych. Zintegrowane działania są kluczowe dla minimalizacji ryzyka oraz szybkiego reagowania na zagrożenia zdrowotne, takie jak epidemie czy katastrofy takie jak powodzie, wielkie pożary czy trzęsienia ziemi. Kolejnym obszarem, w którym interprofesjonalizm odgrywa kluczową rolę jest ochrona zdrowia, obejmująca bezpieczeństwo środowiskowe, medycynę pracy, bezpieczeństwo żywności, produktów konsumenckich, drogowe czy wreszcie bezpieczeństwo pacjenta. Lekarze współpracują tu z inspektorami BHP, epidemiologami oraz innymi specjalistami, aby zapewnić bezpieczeństwo pacjentów w różnych środowiskach.

Promocja zdrowia, która obejmuje działania na rzecz zmniejszenia nierówności w zdrowiu oraz poprawy sytuacji zdrowotnej ludności, to kolejny obszar wymagający interprofesjonalnej współpracy. Lekarze, pielęgniarki, specjaliści zdrowia publicznego oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych wspólnie realizują programy zdrowotne, prozdrowotne kampanie społeczne oraz inicjatywy na rzecz poprawy dostępu do opieki zdrowotnej, szczególnie dla grup marginalizowanych, zagrożonych wykluczeniem społecznym (takich jak np. migranci, uchodźcy wojenni, mniejszości narodowe, osoby starsze czy z niepełnosprawnością).

Zapobieganie chorobom, w tym wczesne wykrywanie chorób, to kolejna funkcja zdrowia publicznego, która opiera się na współdziałaniu lekarzy z innymi profesjonalistami medycznymi i spoza sektora opieki zdrowotnej Przykładem może być współpraca farmaceutów i pielęgniarek oraz NGOs w realizacji programów szczepień, a także monitorowanie stanu zdrowia pacjentów i edukacja w zakresie profilaktyki chorób przewlekłych.

Wreszcie, zarządzanie zdrowiem i dobrostanem populacji oraz zapewnienie odpowiednio wykwalifikowanej kadry zdrowia publicznego, komunikacja społeczna i badania naukowe w zdrowiu publicznym to procesy, które wymagają współpracy sektora zdrowotnego z przedstawicielami innych dziedzin życia społeczno-gospodarczego.

Integracja podstawowych funkcji zdrowia publicznego z interprofesjonalnym podejściem umożliwia lepsze zrozumienie ról i kompetencji lekarzy oraz przedstawicieli innych zawodów medycznych i niemedycznych, co z kolei przekłada się na poprawę jakości opieki medycznej, poprawę zdrowia populacji oraz ograniczenie społecznych nierówności w zdrowiu. Przygotowanie przyszłych lekarzy do pracy w interdyscyplinarnych zespołach medycznych pozwoli na skuteczniejsze sprostanie wyzwaniom zdrowotnym w XXI wieku oraz na zapewnienie zarówno pacjentom jak i całej populacji bezpieczeństwa zdrowotnego.

Elementy interprofesjonalizmu implementowane podczas zajęć z higieny i epidemiologii

Podczas zajęć z higieny i epidemiologii, realizowanych na II roku kierunku lekarskiego, poruszane są m.in. zagadnienia dotyczące roli zespołu interprofesjonalnego w leczeniu otyłości oraz niedożywienia.

Zajęcia te prowadzone są przez specjalistów z zakresu żywienia człowieka, a propozycje przypadków klinicznych, omawiane podczas zajęć, powstały we współpracy z lekarzami, na podstawie ich doświadczeń zawodowych.

W czasie ćwiczeń studenci zostają zapoznani z jednym z elementów umożliwiających dokonanie klasyfikacji ryzyka wystąpienia powikłań związanych z niedożywieniem występującym w przebiegu choroby, z przesiewową skalą oceny stanu odżywienia, kwestionariuszem NRS 2002 (ang. Nutritional Risk Score). Na przykładach przedstawiamy studentom jak wymiana informacji pomiędzy personelem medycznym, a także kompetencje poszczególnych przedstawicieli profesji biomedycznych (tj. dietetyka, rehabilitanta), stanowią element opieki ukierunkowanej na pacjenta. Praktyczny aspekt ćwiczeń, w postaci wykonania oceny stanu odżywienia, interpretacji wyników oraz budowania umiejętności wykorzystywania kompetencji innych osób zaangażowanych w proces leczenia oraz identyfikacji niedożywienia pacjentów, ma na celu wpłynąć na sposób myślenia studentów o sobie w roli lekarza w nowoczesnej opiece nad pacjentem.

W ramach seminariów, w nawiązaniu do danych o epidemii otyłości w Polsce i w Europie, omawiane są treści dotyczące tej choroby i możliwości jej leczenia w zespole interdyscyplinarnym (tj. lekarz rodzinny, w przypadku chorób współistniejących lekarze różnych specjalizacji, dietetyk, psycholog/psychiatra, fizjoterapeuta). Przekazywane są również informacje o leczeniu chirurgicznym i roli budowania odpowiedniego zespołu wspierającego pacjenta. Na zajęciach przedstawiamy studentom korzyści wynikające ze współpracy ze specjalistami oraz przedstawicielami zawodów medycznych, zarówno dla pacjenta, jak i dla studentów - jako przyszłych lekarzy. Współpraca między przedstawicielami różnych zawodów medycznych stała się fundamentem nowoczesnych systemów ochrony zdrowia. Korzyścią dla pacjenta w leczeniu interdyscyplinarnym jest fakt, że będzie leczony według najlepszej wiedzy wielu specjalistów, co gwarantuje, że zostaną wykorzystane w jego leczeniu dostępne w różnych obszarach rozwiązania. Ponadto, podkreślamy, że różni specjaliści w żaden sposób nie stanowią dla siebie konkurencji, a współpraca interdyscyplinarna może przynieść pacjentowi pełniejszy efekt terapeutyczny i odciążyć w edukacji i dietoterapii bądź fizjoterapii lekarzy, co pozwoli lekarzom na sprawowanie nadzoru/ koordynację zespołu terapeutycznego i wyznaczanie wspólnego kierunku/celu terapeutycznego oraz skupienie się na pozostałych, istotnych aspektach leczenia.